Theo quy định tại khoản 1 Điều 3 Pháp lệnh Công an xã số 06/2008/PL-UBTVQH12 thì:
“Điều 3. Vị trí, chức năng của Công an xã
1. Công an xã là lực lượng vũ trang bán chuyên trách, thuộc hệ thống tổ chức của Công an nhân dân, làm nòng cốt trong phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn xã.”
Khoản 5 Điều 9 của Pháp lệnh công an xã số 06/2008/PL-UBTVQH12 và khoản 2 Điều 9 Nghị định số 05/1999/NĐ-CP [được hướng dẫn bởi Điểm 3 Mục III Thông tư 04/1999/TT-BCA (C13)] quy định về nhiệm vụ và quyền hạn của công an xã như sau:
- Thực hiện các quy định của pháp luật về quản lý cư trú, chứng minh nhân dân và các giấy tờ đi lại khác; quản lý vật liệu nổ, vũ khí, công cụ hỗ trợ, phòng cháy, chữa cháy, bảo vệ môi trường; quản lý về an ninh, trật tự đối với ngành, nghề kinh doanh có điều kiện trên địa bàn xã theo phân cấp và hướng dẫn của Bộ trưởng Bộ Công an;
- Cán bộ, chiến sỹ Công an nhân dân và Công an xã trong khi làm nhiệm vụ được quyền kiểm tra CMND của công dân. Việc kiểm tra có thể tổ chức thành từng đợt, kiểm tra thường xuyên hoặc đột xuất theo chỉ đạo của lãnh đạo Công an các cấp.
Như vậy, công an xã có trách nhiệm nắm nắm tình hình hộ khẩu, nhân khẩu trên địa bàn xã. Do bạn từ địa phương khác tới địa bàn học tập, lại đi về khuya nên công an xã kiểm tra chứng minh nhân dân của bạn là hoàn toàn đúng quy định pháp luật.
Bạng đã làm thủ tục đăng ký tạm trú tại địa phương thì lên công an phường để nhận lại Giấy chứng minh nhân dân mà không cần sự có mặt của ông chủ, trừ trường hợp bạn có hành vi vi phạm pháp luật (như vi phạm về quản lý an ninh, trật tự, vi phạm pháp luật về hình sự…). Nếu có hành vi vi phạm pháp luật mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự thì sau khi xử lý vi phạm hành chính theo quy định thì bạn sẽ được trả lại Giấy chứng minh nhân dân.